သီရိခေတ်

သီရိခေတ်
(သိရိကိတိံ)
สิริกิติ์
သီရိခေတ် (သိရိကိတိံ) สิริกิติ์
	ထိုင်းနိုင်ငံဧ ဘုရင့်မယ်တော်
ထိုင်းနိုင်ငံဧ မိဖုရား
	၂၈ ဧပြီ ၁၉၅၀တမ်းပလိတ်:Spaced ndash၁၃ အောက်တိုဘာ ၂၀၁၆
နန်းတက်ချိန်	၅ မေ ၁၉၅၀
ထိုင်းနိုင်ငံဧ ဘုရင့်မယ်တော်
	၂၄ အောက်တိုဘာ ၂၀၁၆တမ်းပလိတ်:Spaced ndashလက်ဟိ
မွီးဖွား	၁၂ ဩဂုတ်၊ ၁၉၃၂; ဘန်ကောက်မြို့၊ သယာအမ်တိုင်းပြည်
ကွယ်လွန်	အောက်တိုဘာ ၂၄၊ ၂၀၂၅ (အသက် ၉၃); ဘန်ကောက်မြို့၊ သယာအမ်တိုင်းပြည်
အိမ်ထောင်ဖက်	ဘူမိဗလအတုလျတေဇ (Rama IX) (လက်ထပ် တမ်းပလိတ်:Get year; နတ်ရွာစံ တမ်းပလိတ်:Get year)
သားသမီးတိ	ဥပလ်ရတန; ဝချိလာလောင်ကွန်း (ရာမ၁၀); သိရိန္ဓရ; စုဠာဘရဏ
စံအိမ်	မဟီဒေါ (လက်ထပ်ပြီးနောက်); ကီတိယကရ (မွီးဖွားစိုင်); (ချက္ကရီမင်းဆက်)
ခမည်းတော်	နက္ခတြ မင်္ဂလ
မယ်တော်	ဘွား ကီတိယကရ
ကိုးကွယ်မှု	ဗုဒ္ဓဘာသာ
လက်မှတ်

သီရိခေတ် (အင်္ဂလိပ်: Sirikit; ထိုင်း: สิริกิติ์; ထိုင်းအသံထွက်: [sì.rì.kìt]; နားဆင် (ကူညီ·ချက်လက်))(၁၂ သြဂတ် ၁၉၃၂ - ၂၄ အောက်တိုဘာ ၂၀၂၅) စွာ ထိုင်းနိုင်ငံဧ ဘုရင့်မေတော် ဖြိုက်ရေ။ နတ်ရွာစံဘုရင်ကြီး ဘူမိဗလ်အဒုလျဒေက်ျဧ မိဖုရားဖြိုက်ပြီးကေ ထိုင်းနိုင်ငံဧ ဘုရင် ဝချိလာလောင်ကွန်းဧ မေတော် ဖြိုက်ရေ။ ဘုရင်ဘူမိဗလ် နန့် ပဲရစ်မြို့မာ တွိ့ခရေ။ ဘုရင်ဘူမိဗလ် ဘိသိက်မသွင်းခင် ၁၉၅၀ခုနှစ်မာ စုံဖက်ခရေ။ သူစော် ဘူမိဘောဘုရင် သာသနာ့ဘောင်မာ ခေတ္တဝင်ရောက်နီစိုင် ၁၉၅၆ခုနှစ်က ဘုရင်ခံအဖြိုက် ဆောင်ရွက်ခရေ။ ဘုရင်ဘူမိဗလ် နန့် မိဖုရားသီရိခေတ်ရို့မာ သားတယောက်နန့် သမီးသုံးယောက်ဟိကတ်ရေ။ ဘုရင်ဘူမိဗလ်မှာ ကမ္ဘာ့နန်းသက်အရှည်ဆုံး ဘုရင်ဖြိုက်ရေပိုင် မိဖုရားသီရိခေတ်မာလေ့သော့ ကမ္ဘာ့နန်းသက်အရှည်ဆုံး မိဖုရားခေါင်ကြီးဖြိုက်ပါလတ်တေ။ ၂၀၁၂ခုနှစ် ဂျူလိုင်လ၂၁ရက်နိမာ လီလိုက်ရောဂါခံစားရပြီး လူထုမြင်ကွင်းက ပျောက်ကွယ်ခရေ။ ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ အောက်တိုဘာ ၂၄ ရက် ထိုင်းစံတော်ချိန် ည ၉ နာရီ ၂၁ မိနစ်မာ် ကံကုန်အနိစ္စ ရောက်ဟိလားခရေ။

အစောပိုင်းဘဝနန့် မိသားစု

မိဘုရားကြီးကို ၁၉၃၂ခုနှစ် သြဂတ်လ ၁၂ရက်နိမာ ဖွားမြင်ခရေ။ မိခင်ဖက်က အဘိုးဖြိုက်သူဧ အိမ်မာ မွီးဖွားခရေ။ သူစော် နက္ခတြ မင်္ဂလဧ တတိယမြောက်အချေဖြိုက်ပနာ သမီးအကြီးဖြိုက်ရေ။ ပြဇာဓိပကဘုရင်ဧ မိဖုရားဖြိုက်သူ ရမ်ဘိုင်ဘာနီမှ "သီရိခေတ်"လို့ နာမည်ပီးခပြီးကေ အဓိပ္ပာယ်မှာ ကီတိယကရဧ ကြီးမြတ်ခြင်းဟုရရေ။ ^[၁]

သူ့မာ အစ်ကို (၂) ယောက်နန့် ညီမ (၁) ယောက်၊ မွီးချင်း (၃) ယောက်ဟိရေ။ ဘားဘာဖြိုက်သူ ဝါရှင်တန်ဒီစီဟိ ထိုင်းသံရုံးမာ အတွင်းဝန်ဖြိုက်စိုင်ကပင် သူစော် ငယ်စိုင်ကပင် မိခင်ဖက်မှ အဘိုးအဘောင်မတိနန့်ကြီးပြင်းခရေ။ (၃) လအကြာမှာ မိခင်ဖြိုက်သူမှာ အဖနောက် လိုက်လားရေ။ တစ်နှစ်အကြာမှာ မိဘတိစွာ ထိုင်းသို့ပြန်လာကတ်တေ။^[၂]

ပညာရီး

အသက်လေးနှစ်အရွယ်မာ ရာဂျီနီကျောင်းမာ မူကြိုစတက်ခပြီးကေ မူလတန်းတထိသင်ခရေ။ ယင့်အချိန်က ပစိဖိတ်စစ်ပွဲဖြိုက်ပွားနိန်ရေ။ ဘန်ကောက်မာ ကြိမ်ဖန်တရာ ဗုံးထိခရေ။ အထူးအနိန်နန့် ရထားလမ်းတိဖြိုက်ရာ လားရီးလာရီး မလုံခြုံတော့ပါ၊၊ ယင်းအတွက်နန့် နီထိုင်ရာနန်းတော်အနီးက ကျောင်းကိုပြောင်းခရေ။

၁၉၄၆ခုနှစ်၊ စစ်ပြီးခါနီးမာ အဖဖြိုက်သူ ဗြီတိန်ကိုပြောင်းရာ မိသားစုကိုပါ ခေါ်လားလီရေ။ ယင့်ခါက သီရိခေတ်မာ အသက်၁၃နှစ်သာဟိသိမ့်ရေ။ အိန်ဂလန်မာ စန္ဒယားတီး စသင်ခရေ။ ဖခင်မာ သံတမန်ဖြိုက်ပနာ ပြင်သစ်နန့် ဒိန်းမတ်ကိုပါ ပြောင်းရရာ အင်္ဂလိပ်နန့် ပြင်သစ်စကားကိုလဲ့ ကျွမ်းကျင်လာရေ။ ပြင်သစ်မာနီထိုင်စိုင်က ဂီတအကယ်ဒမီတခုကိုလဲ့ တက်ခရေ။

ပြင်သစ်မာပင် ဘုရင်ဘူမိဘောနန့်တွိ့ဆုံခရေ။ နှစ်ဦးလုံးမှာ ချူလာလောင်ကွန်းဘုရင်ဧ အနွယ်တော်တိပင်ဖြိုက်ရေ။

စုံဖက်ခြင်း

၁၉၄၈ခုနှစ် အောက်တိုဘာ၄ရက်နိမာ ဘုရင်ဘူမိဘောမှာ ဖီယယတ်တိုပိုလီနိုကားနန့် လူဆန်မြို့အပြင်ဘက် ၁၀ကီလိုမီတာအကွာ ဂျီနီဗာ-လူဆန်လမ်းထက်မာ ဘရိတ်အုပ်လိုက်ရေ ထရပ်ကားဧ နောက်ပိုင်းကို တိုက်မိလီရေ။နောက်ကျောပိုင်း၊ မျက်နာနန့် မျက်လုံးမာ အပြင်းအထန်ဒဏ်ရာ ရလားခရေ။^[၃][၄]^[၄]လူဆန်မြို့မာ ဆီးရုံတက်နီစိုင် သီရိခေတ်မာ တနားတခါ လာလိ့ဟိရေ။ မေတော်ဆန်ဝမ် တလပတ်နန့်တွိ့ကာ မေတော်က သားတော်ဘူမိဘောနန့် ပိုပြီးကေ ရင်းနီးဖို့ အနီးအနားမာ ကျောင်းပြောင်းတက်ဖို့ မီးခရေ။^[၅]၁၉၄၉ခုနှစ် ဂျူလိုင်၁၉ ရက်နိမာ တတိန်းချေ နီစပ်ခကတ်ပြီးကေ ဘိသိက်မခံခင် တစ်ပတ်အလို ၁၉၅၀ခုနှစ် ဧပြီ (၂၈) ရက်နိမာ စုံဖက်ခကတ်ရေ။ သူရို့ဧ ပဇပ်ပွဲကို နယူးယောခ့်တိုင်းမ်သတင်းစာက ဆင်နန့် ထီးဖြူမြီမှ အရိုးယှင်းဆုံး ပဇပ်ပွဲဟု ဖော်ပြခရေ။ ဘူမိဘောဘုရင်နန့် မိဖုရားသီရိခေတ်ရို့မာ မောင်နှမ လေးပါးဟိရေ။။

ဥပ္ပလရတနာ

ဘုရင်ဝသိလာလောင်ကွန်း

သိရိန္ဓရ

စုဠာဘရဏ

မိဖုရားဖြိုက်လာခြင်း

ပဇပ်စိုင်အခါက သီရိခေတ်မာ ၁၈နှစ်မပြည့်သိမ့်ပါ။ ချက္ကရီနန်းဆက်မှ အမိန့်ခံယူပြီးနောက် မိဖုရားဖြိုက်ပါလတ်တေ။ ၁၉၅၀ခုနှစ် မေလ၅ရက်နိမာ ဘိသိတ်ပွဲအပြီး ပညာဆက်ပနာသင်ဖို့ ဆွစ်ဇာလန်သို့ ပြန်လာခကတ်ပြီးကေ ၁၉၅၂မာ ထိုင်းနိုင်ငံသို့ ပြန်ရောက်ကတ်တေ။

ဘုရင်ခံ

ဗုဒ္ဓဘာသာဝင်ရို့ဧ ဓလိ့အတိုင်း ဘုရင်ဘူမိဘောမှာ ၁၉၅၆ခုနှစ်မာ သာသနာ့ဘောင်မာ ခေတ္တဝင်ရောက်ခရေ။ ထိုအချိန်မာ မိဖုရားမှာ ဘုရင်ခံခံအဖြိုက်ဆောင်ရွက်ခရေ။^[၆]သူ၏ တာဝန်ဝတ္တရားတိကို ကောင်းမွန်စွာဆောင်ရွက်ခဲ့၍ ထိုင်းနိုင်ငံ၏ ဘုရင်ခံခံအဖြိုက် တရားဝင်သတ်မှတ်ခရေ။ ထိုင်းနိုင်ငံဧ သမိုင်းမာ ဒုတိယမြောက် ဘုရင်ခံခံမိဖုရားဖြိုက်ရေ။

ကျန်းမာရီး

၂၀၁၂ခုနှစ် ဂျူလိုင်၂၁ရက်နိမာ မူမမှန်ခြင်းခံစားရပြီးကေစစ်ဆီးကြည့်ရာ လီလိုက်ဝေဒလိုက်နာစားနီရရေ။ ထိုစိုင်မှပင် လူထုမြင်ကွင်းမှပျောက်ကွယ်နီရာ ၂၀၁၂ခုနစ် ဒီဇန်ဇာလ၅ရက်နိက တော်ဝင်နန်းတော်မာ ကျင်းပရေ ဘုရင်ကြီးဧ ၈၅နှစ်ပြည့်မွီးနိပွဲမာပင် လူထုမြင်ကွင်း၌ ထွက်ပေါ်မလာခပါ၊၊

၂၀၁၆ခုနှစ် နိုဝင်ဘာ၂၆ရက်နိမာ မိဖုရားမှာ နာလန်ထူပြီဖြိုက်ပနာ ဆီးရုံမှ နန်းတော်သို့ ပြောင်းပြီးကေ စံမြန်းနီကြောင်း နန်းတော်မှထုတ်ပြန်ခရေ။^[၇]

နိုင်ငံတွင်း ပြယုဂ်

မိဖုရားဧမွီးနိစော်လည်း ထိုင်းနိုင်ငံဧ အားလပ်ရက်အဖြိုက်သတ်မှတ်ထားပနာ "အမင်နိန့်"ဖြိုက်ရေ။ သူစော် ဘုရင်စနစ်ကို ဘုရားပိုင်ကိုးကွယ်ရေ။ ထိုင်းနိုင်ငံမာ ဝီးလံသောဒေသတိနန့် ရိုးရာကိုခုံမင်သောဒေသတိမာ အထူးလေးစားကတ်ည်ညိုခံရရေ။ သူဧ ထိုင်းနိုင်ငံတောင်ပိုင်းက မူဆလင်တိအပေါ် သီးခံနားလည်ပီးနှိုင်မှုကြောင့် ထိုင်းမူဆလင်တိအကြား ရီပန်းစားစီရေ။

ဘဝနိဂုံး

နတ်ရွာစံဘုရင်ကြီး ဘူမိဗလ်အဒုလျဒေက်ျဧ မိဖုရား၊ ထိုင်းနိုင်ငံဧ ဘုရင် ချူလာလောင်ကွန်းဧ မေတော် မိဘုရားကြီးသီရိခေတ် စွာ ၂၀၁၉ ခုနှစ်၊ စတ်တင်ဇာလကပင် ဘုရင်ချူလာလောင်ကွန် အထိမ်းအမှတ်ဆီးရုံမာ တက်ရောက်ကုသမှုခံယူနီခရရေ။၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ အောက်တိုဘာ ၁၇ ရက်မာ သွီးအဆိတ်တက်ရေ ဝေဒနာကြောင့် အထူးကြပ်မတ်ကုသယူခရယပြီးနောက်၊ အောက်တိုဘာ ၂၄ ရက်နိညမာ ကံတော်ကုန်လားခရေ။^[၈]

ကိုးကား

↑ https://www.silpa-mag.com/club/art-and-culture/article_19343
↑ https://campus.campus-star.com/variety/52926.html
↑ Handley၊ Paul M. (2006)။ The King Never Smiles။ Yale University Press။ ISBN 0-300-10682-3။
↑ The Making of a Monarch။ Bangkok Post (5 December 2005)။ 15 July 2006 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။
↑ The Royal Family။ Manora Company Limited Hua Hin။ 16 March 2017 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 15 March 2017 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
↑ Handley (2006), p. 131-32.
↑ แถลงการณ์สำนักพระราชวัง "พระราชินี" พระอาการทั่วไปดีขึ้นมาก เสด็จกลับประทับพระตำหนักจิตรลดาฯ (in th)။ Matichon (2016-11-29)။
↑ Thailand's former queen Sirikit dies aged 93။ BBC (25 Oct 2025)။ 25 Oct 2025 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[1] ttps://www.silpa-mag.com/club/art-and-culture/article_19343

[2] ttps://campus.campus-star.com/variety/52926.html

[3] Handley၊ Paul M. (2006)။ The King Never Smiles။ Yale University Press။ ISBN 0-300-10682-3။

[4] The Making of a Monarch။ Bangkok Post (5 December 2005)။ 15 July 2006 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။

[5] The Royal Family။ Manora Company Limited Hua Hin။ 16 March 2017 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 15 March 2017 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[6] Handley (2006), p. 131-32.

[7] แถลงการณ์สำนักพระราชวัง "พระราชินี" พระอาการทั่วไปดีขึ้นมาก เสด็จกลับประทับพระตำหนักจิตรลดาฯ (in th)။ Matichon (2016-11-29)။

[8] Thailand's former queen Sirikit dies aged 93။ BBC (25 Oct 2025)။ 25 Oct 2025 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။

[၁]

[၂]

[၃]

[၄]

[၅]

[၆]

[၇]

[၈]